بیماری ذخیره گلیکوژن نوع 1 (به نام GSDI یا بیماری von Gierke هم شناخته میشود) یک اختلال ارثی است که در اثر تجمع گلیکوژن ایجاد می شود. تجمع گلیکوژن در اندامها و بافتهای خاص، مخصوصا در کبد، کلیه و روده کوچک موجب تضعیف توانایی این اندامها برای عملکرد نرمال می شود.
نشانهها و علائم این حالت به طور معمول در سنین بین 3 تا 4 ماهگی ظاهر میشود، زمانی که کودک در طول شب شروع به خواب میکند و مانند نوزادان مکررا غذا نمیخورد. کودکان بیمار ممکن است قند خون پایین داشته باشند که میتواند منجر به حمله ناگهانی شود.
آنها همچنین میتوانند تجمع لاکتیک اسید در بدن، سطح بالایی از تجمع مواد زائد در خون که اسید اوریک نامیده میشود و فراوانی میزان زیادی از چربی در خون را داشته باشند. با افزایش سن، کودکان مبتلا به GSDI بازوها و پاهای باریک و کوتاهی دارند. بزرگ شدن کبد ممکن است ظاهر شکمی بیرون زده را نشان دهد. کلیه ها نیز ممکن است بزرگ شوند. افراد مبتلا ممکن است اسهال و رسوب کلسترول در پوست داشته باشند.
علائم
افراد مبتلا به GSDI ممکن است تاخیر در بلوغ را تجربه کنند. از شروع جوانی تا اواسط بزرگسالی، افراد مبتلا ممکن است نازک شدن استخوان (پوکی استخوان) داشته باشند، نوعی آرتریت ناشی از کریستال اسید اوریک در مفاصل (نقرس) ، بیماری کلیوی و فشار خون بالا در رگ های خونی ریه ها را تشکیل می دهند (فشار خون ریوی).
علائم در بانوان
همچنین خانمهای مبتلا به این بیماری ممکن است رشد غیرطبیعی تخمدان (تخمدان پلی کیستیک یا PCO) داشته باشند. در نوجوانان و بزرگسالان مبتلا، ممکن است تومورهایی به نام آدنوم در کبد ایجاد شود. آدنومها معمولاً غیر سرطانی (خوش خیم) هستند، اما گاهی اوقات این تومورها می توانند سرطانی (بدخیم) شوند.
انواع
محققان دو نوع GSDI را توصیف کرده اند که علائم و نشانه ها و علت ژنتیکی آنها باهم متفاوت است. این دو نوع بیماری ذخیره سازی گلیکوژن نوع(GSDIa) Ia و بیماری ذخیره سازی گلیکوژن نوع(GSDIb) Ib شناخته می شوند.
دو نوع دیگر از GSDI شرح داده شده است، و آنها نوع Ic و نوع Id نامگذاری شدهاند. با این حال، این دو نوع به عنوان واریانتهایی از GSDIb شناخته میشوند. به همین دلیل است که GSDIb گاهی GSD نوع I غیر a نامیده می شود.
دیگر علائم این بیماری
بسیاری از افراد مبتلا به GSDIb کاهش گلبولهای سفید خونی دارند (neutropenia) که می تواند آنها را مستعد عفونتهای باکتریایی مکرر کند. نوتروپنی معمولاً در سن 1 سالگی ظاهر میشود. بسیاری از افراد مبتلا به التهاب دیواره های روده (inflammatory bowel disease) نیز مبتلا هستند.
افراد مبتلا به GSDIb ممکن است مشکلات دهانی شامل حفره ، التهاب لثه (gingivitis) ، بیماری مزمن لثه (periodontal) ، رشد غیرطبیعی دندان و زخم باز (ulcers) در دهان داشته باشند. نوتروپنی و مشکلات دهانی مخصوص افراد مبتلا به GSDIb است و معمولاً در افراد مبتلا به GSDIa مشاهده نمی شود.
فراوانی
شیوع کلی GSDI 1 نفر در هر 100 هزار نفر است. GSDIa شایعتر از GSDIb میباشد و 80 درصد از کل افراد مبتلا به GSDI را تشکیل میدهد.
علل ایجاد بیماری
موتاسیون در دو ژن G6PC و SLC37A4 موجب ایجاد بیماری GSDI میشود. موتاسیون در ژن G6PC بیماری GSDIa را موجب میشود و موتاسیون در ژن SLC37A4 بیماری GSDIb را ایجاد میکند.
پروتئین های تولید شده از ژن های G6PC و SLC37A4 با همکاری یکدیگر نوعی مولکول قند به نام گلوکز-6-فسفات را تجزیه میکنند. تجزیه این مولکول گلوکز، قند ساده را تولید میکند که منبع اصلی انرژی برای اکثر سلولهای بدن است.
جهش در ژن های G6PC و SLC37A4 از تجزیه موثر گلوکز-6-فسفات جلوگیری می کند. گلوکز 6 فسفات که به گلوکز تجزیه نمی شود، به گلیکوژن و چربی تبدیل میشود، بنابراین میتواند در سلولها ذخیره شود. گلیکوژن و چربی زیاد ذخیره شده در سلول میتواند سمی باشد. این تجمع به اندام ها و بافت های سرتاسر بدن، به ویژه کبد و کلیهها آسیب میرساند و منجر به علائم و نشانههای GSDI میشود.
وراثت
این بیماری از طریق الگوی اتوزومال مغلوب به ارث میرسد به این معنا که هر دو کپی از ژن در سلول باید جهش داشته باشد. والدین هر شخص مبتلا به بیماری اتوزومال مغلوب هر کدام یک کپی از ژن موتاسیون یافته دارند ولی به طور معمول علائم و نشانهای از بیماری را بروز نمیدهند.
Add a Comment