بیماری ذخیره گلیکوژن نوع 1 (به نام GSDI یا بیماری von Gierke هم شناخته می¬شود) یک اختلال ارثی است که در اثر تجمع گلیکوژن ایجاد می¬شود. تجمع گلیکوژن در اندام¬ها و بافت¬های خاص، مخصوصا در کبد، کلیه و روده کوچک موجب تضعیف توانایی این اندام¬ها برای عملکرد نرمال می¬شود.

بیماری ذخیره گلیکوژن نوع 1

image_pdf‌ذخیره PDFimage_printچاپ نوشته

 

بیماری ذخیره گلیکوژن نوع 1 (به نام GSDI یا بیماری von Gierke هم شناخته می­شود) یک اختلال ارثی است که در اثر تجمع گلیکوژن ایجاد می­ شود. تجمع گلیکوژن در اندام­ها و بافت­های خاص، مخصوصا در کبد، کلیه و روده کوچک موجب تضعیف توانایی این اندام­ها برای عملکرد نرمال می ­شود.

نشانه­ها و علائم این حالت به طور معمول در سنین بین 3 تا 4 ماهگی ظاهر می­شود، زمانی که کودک در طول شب شروع به خواب می­کند و مانند نوزادان مکررا غذا نمی­خورد. کودکان بیمار ممکن است قند خون پایین داشته باشند که می­­تواند منجر به حمله ناگهانی شود.

آن­ها همچنین می­توانند تجمع لاکتیک اسید در بدن، سطح بالایی از تجمع مواد زائد در خون که اسید اوریک نامیده می­شود و فراوانی میزان زیادی از چربی در خون را داشته باشند. با افزایش سن، کودکان مبتلا به GSDI بازوها و پاهای باریک و کوتاهی دارند. بزرگ شدن کبد ممکن است ظاهر شکمی بیرون زده را نشان دهد. کلیه ها نیز ممکن است بزرگ شوند. افراد مبتلا ممکن است اسهال و رسوب کلسترول در پوست داشته باشند.

علائم

افراد مبتلا به GSDI ممکن است تاخیر در بلوغ را تجربه کنند. از شروع جوانی تا اواسط بزرگسالی، افراد مبتلا ممکن است نازک شدن استخوان (پوکی استخوان) داشته باشند، نوعی آرتریت ناشی از کریستال اسید اوریک در مفاصل (نقرس) ، بیماری کلیوی و فشار خون بالا در رگ های خونی ریه ها را تشکیل می دهند (فشار خون ریوی).

علائم در بانوان

همچنین خانم­های مبتلا  به این بیماری ممکن است رشد غیرطبیعی تخمدان (تخمدان پلی کیستیک یا PCO) داشته باشند. در نوجوانان و بزرگسالان مبتلا، ممکن است تومورهایی به نام آدنوم در کبد ایجاد شود. آدنوم­ها معمولاً غیر سرطانی (خوش خیم) هستند، اما گاهی اوقات این تومورها می­ توانند سرطانی (بدخیم) شوند.

انواع

محققان دو نوع GSDI را توصیف کرده اند که علائم و نشانه ها و علت ژنتیکی آن­ها باهم متفاوت است. این دو نوع بیماری ذخیره سازی گلیکوژن نوع(GSDIa)  Ia  و بیماری ذخیره سازی گلیکوژن نوع(GSDIb)  Ib  شناخته می­ شوند.

دو نوع دیگر از GSDI شرح داده شده است، و آنها نوع  Ic و نوع  Id نامگذاری شده­اند. با این حال، این دو نوع به عنوان واریانت­هایی از GSDIb شناخته می­شوند. به همین دلیل است که GSDIb گاهی GSD نوع I غیر a نامیده می­ شود.

دیگر علائم این بیماری

بسیاری از افراد مبتلا به GSDIb کاهش گلبول­های سفید خونی دارند (neutropenia) که می تواند آنها را مستعد عفونت­های باکتریایی مکرر کند. نوتروپنی معمولاً در سن 1 سالگی ظاهر می­شود. بسیاری از افراد مبتلا به التهاب دیواره های روده (inflammatory bowel disease) نیز مبتلا هستند.

افراد مبتلا به GSDIb ممکن است مشکلات دهانی شامل حفره ، التهاب لثه (gingivitis) ، بیماری مزمن لثه (periodontal) ، رشد غیرطبیعی دندان و زخم باز (ulcers) در دهان داشته باشند. نوتروپنی و مشکلات دهانی مخصوص افراد مبتلا به GSDIb است و معمولاً در افراد مبتلا به GSDIa مشاهده نمی شود.

 

بیماری ذخیره گلیکوژن نوع 1 (به نام GSDI یا بیماری von Gierke هم شناخته می¬شود) یک اختلال ارثی است که در اثر تجمع گلیکوژن ایجاد می¬شود. تجمع گلیکوژن در اندام¬ها و بافت¬های خاص، مخصوصا در کبد، کلیه و روده کوچک موجب تضعیف توانایی این اندام¬ها برای عملکرد نرمال می¬شود

فراوانی

شیوع کلی GSDI 1 نفر در هر 100 هزار نفر است. GSDIa شایع­تر از GSDIb می­باشد و 80 درصد از کل افراد مبتلا به GSDI را تشکیل می­دهد.

علل ایجاد بیماری

موتاسیون در دو ژن G6PC و SLC37A4 موجب ایجاد بیماری GSDI می­شود. موتاسیون در ژن G6PC بیماری GSDIa را موجب می­شود و موتاسیون در ژن SLC37A4 بیماری GSDIb را ایجاد می­کند.

پروتئین های تولید شده از ژن های G6PC و SLC37A4 با همکاری یکدیگر نوعی مولکول قند به نام گلوکز-6-فسفات را تجزیه می­کنند. تجزیه این مولکول گلوکز، قند ساده را تولید می­کند که منبع اصلی انرژی برای اکثر سلول­های بدن است.

جهش در ژن های G6PC و SLC37A4 از تجزیه موثر گلوکز-6-فسفات جلوگیری می کند. گلوکز 6 فسفات که به گلوکز تجزیه نمی شود، به گلیکوژن و چربی تبدیل می­شود، بنابراین می­تواند در سلول­ها ذخیره شود. گلیکوژن و چربی زیاد ذخیره شده در سلول می­تواند سمی باشد. این تجمع به اندام ها و بافت های سرتاسر بدن، به ویژه کبد و کلیه­ها آسیب می­رساند و منجر به علائم و نشانه­های GSDI می­شود.

وراثت

این بیماری از طریق الگوی اتوزومال مغلوب به ارث می­رسد به این معنا که هر دو کپی از ژن در سلول باید جهش داشته باشد. والدین هر شخص مبتلا به بیماری اتوزومال مغلوب هر کدام یک کپی از ژن موتاسیون یافته دارند ولی به طور معمول علائم و نشانه­ای از بیماری را بروز نمی­دهند.

تهیه و ترجمه توسط خانم : سحر سیاوشی ( آزمایشگاه ژنتیک پزشکی ژنوم اصفهانمرکز تحقیقات سلولی، مولکولی و ژنتیک ژنوم اصفهانبخش PND ).

Add a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *