1

سرطان خون و مغز استخوان

بیش­تر سرطان­های خون که سرطان­های هماتولوژیک نیز نامیده می شوند از مغز استخوان شروع می شوند، جایی که خون تولید می گردد. سرطان­ خون زمانی اتفاق می افتند که سلول­های غیر طبیعی خون از کنترل خارج می شوند و مانع عملکرد سلول های طبیعی می­ گردند.

انواع سرطان های خون و مغز استخوان

سه نوع اصلی این سرطان شامل سرطان لوسمی، لنفوم و میلوم می­باشد.

سرطان لوسمی:

 یک نوع سرطان خون است که از خون و مغز استخوان نشات می گیرد. وقتی بدن بیش از حد گلبول های سفید خون غیر طبیعی ایجاد می کند و در توانایی مغز استخوان در ایجاد گلبول های قرمز و پلاکت ها تداخل ایجاد می کند.

لنفوم:

لنفوم غیرهوچکین

یک سرطان خون است که در سیستم لنفاوی از سلول هایی به نام لنفوسیت ها ایجاد می شود، نوعی گلبول سفید که به بدن در مبارزه با عفونت ها کمک می کند.

لنفوم هوچکین

یک سرطان خون است که در سیستم لنفاوی از سلول هایی به نام لنفوسیت ایجاد می شود. لنفوم هوچکین با وجود یک لنفوسیت غیرطبیعی به نام سلول Reed-Sternberg مشخص می شود.

مولتیپل میلوما

یک سرطان خون است که از سلول­های پلاسمای خون، نوعی گلبول سفید خون که در مغز استخوان ساخته می شود، شروع می گردد.

بیش¬تر سرطان¬های خون که سرطان¬های هماتولوژیک نیز نامیده می شوند از مغز استخوان شروع می شوند، جایی که خون تولید می گردد. سرطان¬های خون زمانی اتفاق می افتند که سلول¬های غیر طبیعی خون از کنترل خارج می شوند و مانع عملکرد سلول های طبیعی می¬گردند.
مقایسه خون نرمال با خون لوسمی

علائم سرطان خون و مغز استخوان:

برخی از علائم شایع این سرطان عبارتند از:
  • تب ، لرز
  • خستگی مداوم ، ضعف
  • از دست دادن اشتها ، حالت تهوع
  • کاهش وزن بدون دلیل
  • عرق شبانه
  • درد استخوان و مفاصل
  • ناراحتی شکمی
  • سردرد
  • تنگی نفس
  • عفونت های مکرر
  • خارش پوست یا بثورات پوستی
  • تورم غدد لنفاوی گردن، زیر بغل و کشاله ران

فاکتورهای خطر سرطان خون و مغز استخوان

  • سیگار کشیدن

سیگار کشیدن معمولاً دلیل ایجاد سرطان ریه یا سرطان دهان شناخته می شود، اما همچنین به غیر از این دو سرطان ارتباط زیادی با سرطان خون دارد.

  • قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مانند بنزن که در صنایع لاستیک سازی، پالایشگاه های نفت، کارخانه های شیمیایی، تولید کفش و صنایع مرتبط با بنزین استفاده می شود. برخی مطالعات نشان می دهد که قرار گرفتن در معرض فرمالدئید خطر ابتلا به سرطان خون را افزایش می دهد.

  • داروهای شیمی درمانی

بیمارانی که تحت شیمی درمانی قرار گرفته اند، در معرض خطر ابتلا به سرطان خون هستند.

  • قرارگیری در معرض تشعشع

قرار گرفتن در معرض زیاد تابش، به عنوان مثال بزرگترین و وحشتناک ترین نمونه قرار گرفتن در معرض تشعشع در جهان انفجار بمب اتمی در ژاپن بود، در آن جا مشخص شد که افراد در معرض تابش این انفجار حتی با گذشت زمان زیادی، هنوز تحت تأثیر این اشعه های سرطانی قرار دارند.

  • برخی از اختلالات خونی

به نظر می رسد اختلالات خونی خطر سرطان خون را افزایش می دهد. این اختلالات شامل میلوپرولیفراتیو مزمن (وضعیتی که باعث رشد سریع و غیرطبیعی سلول های خون می شود)، پلی سیتمی ورا (بدن شروع به تولید بیش از حد سلول های قرمز خون می کند)، ترومبوسیتمیای ضروری (بدن پلاکت خون زیادی تولید می کند) و میلوفیبروز ایدیوپاتیک (اختلال مغز استخوان، جایی که مغز استخوان شروع به ایجاد اختلال در تولید سلول های خونی می کند). اگر درمان این اختلالات با شیمی درمانی باشد، خطر افزایش می یابد.

  • ژنتیکی

برخی از سندرم هایی که باعث سرطان خون می شوند ژنتیکی هستند، مانند:

  • کم خونی فانکونی
  • سندرم بلوم
  • آتاکسی-تلانژکتازی
  • کم خونی Diamond-Blackfan
  • سندرم شوخمان-الماس
  • سندرم Li-Fraumeni
  • نوروفیبروماتوز نوع 1
  • نوتروپنی مادرزادی شدید
  • برخی از مشکلاتی که از بدو تولد وجود دارد، مانند فردی که با کپی اضافی از کروموزوم 21 متولد شده است.

گزینه های درمان

 درمان سرطان خون و مغز استخوان:

درمان این سرطان به نوع سرطان، سن شما ، سرعت پیشرفت سرطان، گسترش سرطان و سایر عوامل بستگی دارد. برخی از درمان های معمول سرطان خون برای سرطان لوسمی، لنفوم و مولتیپل میلوما عبارتند از:

پیوند سلول های بنیادی: پیوند سلول های بنیادی، سلول های بنیادی سالم خون ساز را به بدن وارد می کند. سلول های بنیادی ممکن است از مغز استخوان، خون و خون بند ناف جمع شوند.

شیمی درمانی: در شیمی درمانی از داروهای ضد سرطان برای تداخل و جلوگیری از رشد سلول های سرطانی در بدن استفاده می شود. شیمی درمانی برای سرطان خون گاهی اوقات شامل دادن چندین دارو در یک رژیم مشخص است. این درمان همچنین ممکن است قبل از پیوند سلول های بنیادی انجام شود.

پرتودرمانی: ممکن است از پرتودرمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی یا تسکین درد استفاده شود. همچنین ممکن است قبل از پیوند سلول های بنیادی تجویز شود.

 

تهیه و ترجمه توسط : خانم زویا نجفی ( آزمایشگاه ژنتیک پزشکی ژنوم اصفهانمرکز تحقیقات سلولی، مولکولی و ژنتیک ژنوم ) : واحد سرطان مرکز ژنتیک پزشکی ژنوم اصفهان